Κατά τη διάρκεια της ευλογημένης περιόδου του Δεκαπενταυγούστου, οι Ορθόδοξοι χριστιανοί συνηθίζουν να συμμετέχουν καθημερινά σε έναν από τους πιο κατανυκτικούς και αγαπημένους παρακλητικούς κανόνες της Εκκλησίας μας: τη Μεγάλη και τη Μικρή Παράκληση προς την Υπεραγία Θεοτόκο.
Πολλοί πιστοί, όμως, εύλογα αναρωτιούνται:
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στη Μεγάλη και τη Μικρή Παράκληση;
---
1. Τι είναι η Παράκληση;
Η Παράκληση είναι ένας παρακλητικός (ικετευτικός) Κανόνας προς την Παναγία, που αποτελείται από ύμνους, τροπάρια και ψαλμούς, με σκοπό να ζητήσουμε τη βοήθειά Της σε κάθε θλίψη, δοκιμασία και πειρασμό της ζωής. Η λέξη "παράκληση" σημαίνει παρηγορία, παρότρυνση, ενίσχυση, και αυτόν ακριβώς τον σκοπό επιτελεί η ακολουθία αυτή: να μας ενισχύσει πνευματικά και ψυχικά.
---
2. Η Μικρή Παράκληση: πιο προσωπική, πιο συχνή
Η Μικρή Παράκληση έχει συνταχθεί από τον Θεοφάνη τον Ποιητή (13ος αιώνας) και είναι εκείνη που συνηθέστερα ψάλλεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ειδικά όταν κάποιος αντιμετωπίζει προσωπικά προβλήματα, ασθένειες ή πειρασμούς.
Χαρακτηρίζεται από πιο άμεσο, απλό και προσωπικό ύφος. Τα τροπάρια της επικεντρώνονται στον ανθρώπινο πόνο, στην ανάγκη για ίαση και παρηγοριά. Είναι πιο σύντομη από τη Μεγάλη Παράκληση και περιλαμβάνει γνωστά τροπάρια όπως:
> «Ουκ έχω άλλην βοήθειαν, ουδέ άλλην ελπίδα...»
και
> «Πολυάνασσα δέσποινα, θεραπεύτρια ψυχών και σωμάτων...»
---
3. Η Μεγάλη Παράκληση: πιο εκκλησιαστική, πιο δογματική
Η Μεγάλη Παράκληση είναι αρχαιότερη – συντέθηκε από τον Αγιορείτη μοναχό Μανουήλ τον Παλαιολόγο (13ος αι.) και είναι πιο δογματική και θεολογικά αναπτυγμένη. Περιλαμβάνει περισσότερους ύμνους και στιχηρά, και παρουσιάζει την Παναγία ως μεσίτρια όλου του κόσμου, όχι μόνο του προσώπου που προσεύχεται.
Η γλώσσα της είναι υψηλότερη, πιο ποιητική, με μεγαλοπρεπή ύφος. Δίνει έμφαση όχι μόνο στην ανθρώπινη οδύνη, αλλά και στη δόξα, την τιμή και την αγιότητα της Θεοτόκου. Είναι μια ακολουθία που εμπνέει δέος και σεβάσμια κατάνυξη.
---
4. Πότε ψάλλονται;
Κατά τη διάρκεια του Δεκαπενταυγούστου (1–14 Αυγούστου), η Εκκλησία ορίζει εναλλάξ την τέλεση:
Τη Μικρή Παράκληση τις μονές (μονά) ημερομηνίες: 1, 3, 5, 7, 9, 11, 13 Αυγούστου.
Τη Μεγάλη Παράκληση τις ζυγές (άρτιες) ημερομηνίες: 2, 4, 6, 8, 10, 12 Αυγούστου.
(Σημείωση: στις παραμονές ή ανήμερα μεγάλων εορτών ή Κυριακές, παραλείπεται η Παράκληση.)
---
5. Κοινός σκοπός, διαφορετική έκφραση
Αν και οι δύο Παρακλήσεις διαφέρουν στη δομή, στο ύφος και στο θεολογικό βάθος, έχουν τον ίδιο σκοπό: να μας οδηγήσουν στην Παναγία, τη Μητέρα του Θεού, ως καταφυγή, προστασία και ελπίδα σε κάθε περίσταση της ζωής μας.
Η Μικρή Παράκληση μοιάζει με κρυφό δάκρυ σε προσωπική προσευχή.
Η Μεγάλη Παράκληση μοιάζει με λειτουργική δοξολογία για την Παγκόσμια Μητέρα.
Και οι δύο είναι θησαυροί της Ορθόδοξης υμνογραφίας και βαθιά μέσα στην καρδιά του ορθόδοξου λαού.
Η διάκριση ανάμεσα στη Μικρή και τη Μεγάλη Παράκληση δεν είναι διαφορά ποιότητας, αλλά διαφορετική πνευματική προσέγγιση του ίδιου προσώπου: της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ανάλογα με την ψυχική μας κατάσταση, άλλοτε χρειαζόμαστε την άμεση, προσωπική παρηγοριά της Μικρής Παρακλήσεως και άλλοτε τη μεγαλοπρέπεια και τη θεολογική δύναμη της Μεγάλης.
Ας τις τιμήσουμε και τις δύο, με πίστη, με ευλάβεια, και κυρίως με εμπιστοσύνη στην Παναγία, που ποτέ δεν αφήνει αβοήθητο τον άνθρωπο που την επικαλείται με ειλικρινή καρδιά.