Η περίοδος πριν τα Χριστούγεννα, αντίθετα με τη συνηθισμένη εμπορική της εικόνα, αποτελεί για την Εκκλησία μας μια ιερή ευκαιρία πνευματικής προετοιμασίας, σιωπής και εσωτερικής κάθαρσης. Η Νηστεία των Χριστουγέννων, γνωστή και ως Σαρακοστή των Χριστουγέννων, διαρκεί σαράντα ημέρες, από τις 15 Νοεμβρίου έως και τις 24 Δεκεμβρίου, και καλεί τον πιστό να υποδεχθεί το θείο βρέφος όχι με εξωτερικές πολυτέλειες, αλλά με καθαρή καρδιά, ταπεινό φρόνημα και ζωντανή πίστη.
Η νηστεία αυτή θεσπίστηκε ήδη από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, με σαφή αναφορά σε αυτήν να γίνεται τον 6ο αιώνα. Η Εκκλησία την καθιέρωσε ως περίοδο προετοιμασίας για τη μεγάλη εορτή της Γεννήσεως του Χριστού, κατά το πρότυπο της νηστείας που προηγείται του Πάσχα, αν και σε πιο ήπια μορφή. Δεν πρόκειται απλώς για αποχή από συγκεκριμένες τροφές, αλλά για μια πρόσκληση επιστροφής στον Θεό — μια εσωτερική «έρημο» στην οποία ο πιστός ελευθερώνεται από τα περιττά για να ανακαλύψει το ουσιώδες.
Η νηστεία στο σώμα και στην ψυχή
Κατά τη διάρκεια της Νηστείας των Χριστουγέννων, νηστεύουμε από το κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα αυγά, ενώ επιτρέπεται το ψάρι μέχρι τις 17 Δεκεμβρίου (εκτός από Τετάρτες και Παρασκευές, όπου ισχύει αυστηρότερη νηστεία). Από τις 18 έως και τις 24 Δεκεμβρίου, η νηστεία γίνεται αυστηρότερη, με πλήρη αποχή από το ψάρι, καθώς η Εκκλησία μας καλεί να εντείνουμε τον πνευματικό μας αγώνα όσο πλησιάζει η μεγάλη εορτή.
Όμως η σωματική νηστεία είναι μόνο η αρχή. Η ουσιαστική προετοιμασία είναι η ψυχική νηστεία: η αποφυγή της κατάκρισης, του θυμού, της υπερηφάνειας, της αδιαφορίας για τον συνάνθρωπο. Είναι περίοδος για περισσότερη προσευχή, εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία και ελεημοσύνη. Όπως λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας, «νηστεία χωρίς προσευχή και μετάνοια είναι απλή δίαιτα».
Η νηστεία αυτή δεν έχει χαρακτήρα πένθους όπως η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, αλλά χαρμολύπης: είναι μια χαρμόσυνη προσμονή, μια καρδιακή προετοιμασία για να γεννηθεί ο Χριστός μέσα μας. Δεν νηστεύουμε με σκυθρωπότητα, αλλά με ήρεμη χαρά, προσδοκώντας τον ερχομό του Θεού στη γη. Ο στόχος δεν είναι να φτάσουμε στα Χριστούγεννα... πιο αδύναμοι, αλλά πιο καθαροί, πιο ήρεμοι και πιο φωτεινοί.
Χριστούγεννα: Η γέννηση του Χριστού μέσα μας
Η Νηστεία των Χριστουγέννων είναι μια πορεία προς τη Βηθλεέμ της καρδιάς μας. Όπως η Παναγία προετοίμασε με καθαρότητα τον εαυτό της για να φέρει στον κόσμο τον Λυτρωτή, έτσι κι εμείς καλούμαστε να κάνουμε χώρο στην ψυχή μας για τη γέννηση του Χριστού μέσα μας. Η μεγαλύτερη αμαρτία είναι όχι απλώς η παραβίαση της νηστείας, αλλά το να ζήσουμε την περίοδο αυτή σαν να είναι απλώς προθάλαμος καταναλωτικής εορτής.
Ας σταματήσουμε λίγο. Ας ησυχάσουμε. Ας βάλουμε φρένο στους ρυθμούς του κόσμου και ας θυμηθούμε το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος θεοφόρος. Ο Υιός του Θεού ταπεινώνεται, γεννιέται μέσα στη φτώχεια και τη σιωπή, για να μας δείξει ότι η αληθινή ζωή αρχίζει εκεί όπου τελειώνει ο εγωισμός.
